Analisis Wacana Idea Kepimpinan dalam Pemikiran Pembaharuan Za‘Ba

Abstract

Za‘ba diiktiraf sebagai pemikir kerana keupayaan intelektualnya mengenal pasti dan menganalisis pelbagai isu di samping mengemukakan jalan penyelesaian. Salah satu isu yang Za‘ba teliti ialah kepimpinan. Idea kepimpinan beliau tersirat di sebalik pelbagai karyanya dalam tiga tema berbeza, iaitu ekonomi, politik dan pendidikan, agama dan falsafah, serta bahasa. Makalah ini menjelaskan kelemahan bangsa Melayu, penyelesaian dan hubungannya dengan idea kepimpinan menurut pandangan Za‘ba, serta menghuraikan pembentukan idea kepimpinan dalam pemikiran pembaharuan beliau. Penjelasan tentangnya dilakukan dengan menerapkan pendekatan analisis wacana kritis versi yang dikemukakan oleh Fairclough (1995). Dua daripada tiga dimensi analisis wacana kritis versi Fairclough itu dimanfaatkan bagi menangani data yang bersumberkan enam karya Za‘ba. Kelemahan yang memundurkan bangsa, penyelesaian dan hubungannya dengan idea kepimpinan beliau dijelaskan terlebih dahulu. Seterusnya, pembentukan idea kepimpinan dalam pemikiran pembaharuan beliau melibatkan penghasilan, pendekatan dan penerimaan idea dihuraikan. Terdapat lima idea kepimpinan Za‘ba yang dikesan, iaitu ontologi kepimpinan, ruang dan masa, metafizik kepimpinan, hubungan sebab-akibat serta integrasi pelbagai ilmu dan kemahiran. Lima aspek tersebut dirumuskan menjadi dua idea utama kepimpinan, iaitu kualiti kepimpinan diri dan kualiti kepimpinan institusi.